စတုတၴမ႑ိဳင္ (အင္တာနက္ သတင္း စုစည္းမႈမ်ား): တေက်ာ့ျပန္ဆင္ဆာေၾကာင့္ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ ေနာက္ေၾကာင္းျပန္

Sunday, August 5, 2012

တေက်ာ့ျပန္ဆင္ဆာေၾကာင့္ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ ေနာက္ေၾကာင္းျပန္

by Sithu Linn

stop killing press စာတမ္းပါ တီရွပ္မ်ား ဆင္တူ ၀တ္ဆင္ထားၾကတ့ဲ ရန္ကုန္က သတင္းသမားမ်ား (ဓာတ္ပုံ - ေဂ်ပုိင္)

ၿဖိဳးေဝသာ
သမၼတဦးသိန္းစိန္က ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈမ်ားကို လုုပ္ေဆာင္ေနေၾကာင္း ႏိုင္ငံတကာမွ ခ်ီးေျမႇာက္ေနခ်ိန္မွာပဲ စိစစ္ေရး တေက်ာ့ျပန္လာျပီဆိုတဲ့ စိုးရိမ္ခ်က္နဲ႕ ျပည္တြင္း အပတ္စဥ္ထုုတ္ ပုဂၢလိကပိုင္ သတင္းဂ်ာနယ္ေတြကေတာ့ ယခင္ကထက္ပိုုျပီး သတိထား ဆင္ျခင္ေနရပါတယ္။

ၿပီးခဲ့သည့္ အဂၤါေန႕က အစိုုးရခ်မွတ္ထားတဲ့ က်င့္၀တ္စည္းကမ္းေတြကို မလိုုက္နာဘူးဆိုျပီး အပတ္စဥ္ထုတ္သတင္းဂ်ာနယ္ ႏွစ္ေစာင္ကို အခ်ိန္အကန္႕အသတ္မရိွ ပိတ္ပင္လုိက္တာေၾကာင့္ သတင္းေထာက္ေတြနဲ႕ စာေပစိစစ္ေရးႏွင့္ မွတ္ပံုတင္ဌာနအၾကား ဆက္ဆံေရး တင္းမာလာခဲ့ပါတယ္။
ဇြန္လအကုန္မွာ စာေပစိစစ္ေရးအဖြဲ႕ကို ဖ်က္သိမ္းၿပီး မီဒီယာဥပေဒသစ္တခုု ျပဌာန္းေပးမယ္လို႕ ျပန္ၾကားေရး၀န္ၾကီးဌာနက အရင္ကေျပာခဲ့တာမို႕ အခုဆို အလိမ္ခံရသလို ခံစားရေၾကာင္း သတင္းေထာက္တဦးျဖစ္သူ ကိုသူရမ်ိဳးက ေျပာပါတယ္။
“မီဒီယာဥပေဒသစ္ဆိုုတာလည္း မျမင္ရေသးဘူး၊ ဂ်ာနယ္ေတြလည္း ပိတ္ခံရတယ္ဆိုုေတာ့ က်ေနာ္တိုု႕ကိုု ၿခိမ္းေျခာက္ဖိုု႕ စာေပစိစစ္ေရးမွာ အာဏာ ဆက္ရိွေနဆဲဆိုုတာကိုု ျပတာပဲ” လို႕လည္း ေျပာပါတယ္။
The Voice နဲ႕ Envoy ဂ်ာနယ္ေတြမွာ ထူးထူးျခားျခား နစ္နာမႈမရွိႏိုင္တဲ့ ၀န္ႀကီးအေျပာင္းအလဲသတင္း၊ မီဒီယာလြတ္လပ္ခြင့္ကိုု သေရာ္ထားတဲ့ ကာတြန္းနဲ႕ တရုုပ္ႏိုုင္ငံ Southern Weeken ဂ်ာနယ္မွာပါတဲ့ လႊတ္ေတာ္ကိုုယ္စားလွယ္ ဦးေအာင္သိန္းလင္းရဲ့ အင္တာဗ်ဴးဘာသာျပန္ စတဲ့သတင္းမ်ား ထည့္သြင္းေဖာ္ျပတာေၾကာင့္ အကန္႔အသတ္မရွိ ထုုတ္ေ၀ခြင့္ ပိတ္ပင္ခဲ့တာျဖစ္တယ္လို႕ ယူဆရပါတယ္။

စာေပစိစစ္ေရးမႉးခ်ဳပ္ ျပန္ၾကားေရးဝန္ၾကီးဌာန ဒုုတိယညႊန္ၾကားေရးမွဴးခ်ဳပ္ ဦးတင့္ေဆြကေတာ့ အဲဒီဂ်ာနယ္ေတြဟာ စာေပစိစစ္ေရးအဖြဲ႔ထံ သတင္းမ်ား မတင္ျပဘဲ ထုုတ္ေ၀ျခင္း အပါအ၀င္ စာေပစိစစ္ေရးရဲ့ သတ္မွတ္ခ်က္ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကိုု ခ်ဳိးေဖာက္ခဲ့တာေၾကာင့္ အခုလို ထုတ္ေဝခြင့္ ရပ္ဆိုင္းလိုက္တာလို႕ ဆိုပါတယ္။
ျမန္မာႏိုုင္ငံမွာ သီခ်င္း၊ ပံုုႏွိပ္စာ၊ ရုုပ္ရွင္ သိုု႔မဟုုတ္ အႏုုပညာလက္ရာ ဖန္တီးမႈေတြကို အစိုုးရရဲ့ ခြင့္ျပဳခ်က္ ယူေနရတာ ရာစုုႏွစ္၀က္ၾကာေနခဲ့ပါျပီ။

သမၼတဦးသိန္းစိန္ အစိုုးရတက္လာျပီး မႏွစ္ကစလို႕ မီဒီယာေတြကို ေျဖေလ်ာ့ေပးမႈ တခ်ဳိ႔ရွိလာခ့ဲပါတယ္။ သတင္းေတြကို ပံုုမွန္အတိုင္း တင္ျပစရာ မလုုိေတာ့တာ၊ အပတ္စဥ္ထုုတ္ စာေစာင္တခ်ဳိ႔ဆို စာေပစိစစ္ေရးရဲ့ ခြင့္ျပဳခ်က္ မယူဘဲနဲ႕ေတာင္ ထုတ္ေဝတာ အထိ ျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။
အမည္မေဖာ္လိုုတဲ့ ရန္ကုုန္အေျခစိုုက္ အမ်ိဳးသမီးအယ္ဒီတာတဦးက စာေပစိစစ္ေရးကို တင္သင့္မတင္သင့္ ဆုံးျဖတ္ရာမွာ အယ္ဒီတာအဖြဲ႕က ကိုုယ္ပိုုင္ တာဝန္ခံရတယ္လို႕ ေျပာပါတယ္။
“သတင္းတပုုဒ္က အစိုုးရမူ၀ါဒနဲ႕ မဆိုင္ဘူးဆိုုရင္ စာေပစိစစ္ေရးကိုု မတင္ဘဲ ဒီအတိုုင္း ထုုတ္လိုုက္တယ္။ ႏိုုင္ငံေရးအရ အတိမ္းအေစာင္းမခံတဲ့ သတင္းမ်ဳိးဆိုုရင္ေတာ့ စာေပစိစစ္ေရးကိုု တင္ျပတယ္။ စိစစ္ေရးကိုု မျဖတ္လိုု႔လည္း က်မတိုု႔ သတိေပးခံရဖူးတယ္” တဲ့။
စာေပစိစစ္ေရးဟာ ဘက္လိုုက္ၿပီး ပုုံေသ တသမတ္တည္းမရွိလို႕ သူက ဆက္ေျပာပါတယ္။ သတင္းတပုုဒ္ကို ဂ်ာနယ္တေစာင္မွာ ေဖာ္ျပခြင့္မေပးပင္မဲ့ တျခားစာေစာင္မွာ ေဖာ္ျပခြင့္ေပးတာေၾကာင့္ စာေစာင္ထုုတ္ေ၀သူ တခ်ိဳ႕က “သစၥာေဖာက္ခံရတယ္” လို႕ ခံစားရတယ္လို႕ ဆိုပါတယ္။

“The Voice နဲ႔ Envoy ျဖစ္ရပ္မွာ ၾကည့္မယ္ဆိုုရင္ က်မထင္တာက သူတိုု႔ ေနာက္က် က်န္ခဲ့မွာ စိုုးလိုု႔ ျဖစ္မယ္။ သူတုုိ႔သတင္းက အရမ္းေကာင္းေနတယ္။ ေနာက္ၿပီး စိစစ္ေရးကိုု တင္လိုုက္ရင္လည္း ဆင္ဆာထိမွာ သူတိုု႔သိတယ္။ ဒါေပမယ့္ တျခားသတင္းဂ်ာနယ္ေတြရဲ့ မ်က္ႏွာဖံုုးမွာ ဒီသတင္းပါလာမယ္ဆိုုတာ သူတိုု႔ သိေနတယ္။ အဲဒါေၾကာင့္ သူတိုု႔ စြန္႔စားၿပီး လုုပ္လိုုက္တာ ေနမွာ” လို႕ ေျပာပါတယ္။
ဂ်ာနယ္ႏွစ္ေစာင္ပိတ္ပင္ခံရတာေၾကာင့္ ျမန္မာ့မီဒီယာေလာက တုန္လႈပ္သြားခဲ့ၿပီး ျပန္ၾကားေရး၀န္ႀကီးဌာနအေပၚ မယံုုၾကည္မႈ ထပ္တိုုးလာပါတယ္။
“အခုဆို ေနာက္ ဘယ္သူ႔အလွည့္လဲ၊ ငါ့အလွည့္ေကာ ဘယ္ေတာ့လဲ ဆိုုတာကိုု က်ေနာ္တုုိ႔ ေတြးပူေနရျပီ” လို႕ အပတ္စဥ္ထုုတ္ ဗီးနပ္ဂ်ာနယ္ တာ၀န္ခံအယ္ဒီတာ ကိုုသာလြန္ေဇာင္းထက္က ေျပာပါတယ္။
သမၼတဦးသိန္းစိန္ရဲ့ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးလုုပ္ငန္းစဥ္မွာ တျခား၀န္ႀကီးဌာနေတြ ေရွ႔တိုုး ေဆာင္ရြက္ေနခ်ိန္ ျပန္ၾကားေရး၀န္ႀကီးဌာနက ဂငယ္ေကြ႕ ျပန္ေကြ႕သလို ျဖစ္ေနတယ္လို႕ ကိုုသူရမ်ဳိးကလည္း ေထာက္ျပပါတယ္။
“ျပည္ထဲေရး၀န္ႀကီးဌာနဆိုု အမ်ားႀကီး ေျပာင္းသြားတယ္။ ရဲစခန္းေတြက အခုုဆိုုရင္ က်ေနာ္တိုု႔ ေမးတာေတြကိုု ေျဖဖိုု႔ အသင့္ပဲ။ အရင္က ဆက္ဆံေရးနဲ႔မတူတို႕ဘူး။ က်ေနာ္တိုု႔ကိုု တံခါးဖြင့္ေပးတယ္။ ဒါေပမယ့္ စာေပစိစစ္ေရးရဲ့ လုပ္ရပ္ေတြကေတာ့ အခုထိ မွားေနတုုန္းပဲ” လို႕ သူက ေျပာပါတယ္။
ရခိုုင္ျပည္နယ္ အဓိကရုုဏ္းေတြ စျဖစ္ကတည္းက ျမန္မာႏိုုင္ငံရဲ့ ေပၚထြန္းစ သတင္းစာလြတ္လပ္ခြင့္ဟာ တရွိန္ထိုး က်ဆင္းသြားတယ္လို႕ စာနယ္ဇင္းေလာကက ျမင္ပါတယ္။
အၾကမ္းဖက္ တိုုက္ခိုက္မႈေတြ စျဖစ္ေစခဲ့တဲ့ ရခိုုင္အမ်ဳိးသမီး အေလာင္း ဓါတ္ပံုုကိုု ပံုုႏွိပ္ေဖာ္ျပခဲ့တာေၾကာင့္ လွ်ပ္တျပက္ဂ်ာနယ္ကို ဇြန္လထဲမွာ ထုုတ္ေ၀ခြင့္ ပိတ္ခဲ့ပါတယ္။ အစိုုးရက ဒီဗုုဒၶဟူးေန႔က ထုုတ္ေ၀ခြင့္ ျပန္လည္ခြင့္ျပဳလိုုက္ေပမဲ့ ဂ်ာနယ္က တရားရံုုးမွာ တရားရင္ဆိုုင္ေနရဆဲပါ။

ၾကာသပေတးေန႔ကေတာ့ ယခင္စစ္အစိုုးရလက္ေအာက္ အိပ္မက္ပင္ မမက္ဖူးတဲ့ ရွားရွားပါးပါး တံုု႔ျပန္ခ်က္တခုု ျဖစ္ေပၚခဲ့ပါတယ္။ မီဒီယာ လြတ္လပ္ခြင့္ကိုု ကာကြယ္ႏိုုင္မယ္႕ ေကာ္မတီတခုု ဖြဲ႕ဖို႕ ရန္ကုုန္က သတင္းေထာက္ ၉ ၂ ဦး စုုစည္းခဲ့ၾကပါတယ္။
အပိတ္ခံရတဲ့ ဂ်ာနယ္ႏွစ္ေစာင္ကိုု ဆက္လက္ထုုတ္ေ၀ခြင့္ျပဳေပးဖို႕၊ သတင္းေထာက္ေတြကိုု ကာကြယ္ေပးဖို႕၊ လြတ္လပ္စြာထုုတ္ေဖာ္ေရးသားခြင့္ကို အာမခံဖို႕၊ ပံုုႏွိပ္မီဒီယာဥပေဒမူၾကမ္းေရးဆြဲရာမွာ သတင္းစာသမားေတြ ပါ၀င္ခြင့္ျပဳဖို႕ အစိုုးရထံ ေတာင္းဆိုုထားတဲ့ ေၾကညာခ်က္တေစာင္ကိုု သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ေကာ္မတီက ထုုတ္ျပန္ခဲ့ပါတယ္။
“လွ်ပ္တျပက္ဂ်ာနယ္ အပိတ္ခံရတုုန္းက က်ေနာ္တိုု႔ဘက္ တံုု႔ျပန္မႈ လံုုး၀မရွိခဲ့တဲ့အတြက္ စာေပစိစစ္ေရးက က်ေနာ္တိုု႔အေပၚ တင္းၾကပ္လိုု႔ ရမယ္လိုု႔ ထင္ပံုုရတယ္။ သူတိုု႔မွားတယ္ဆိုုတာ အခုု က်ေနာ္တိုု႔သက္ေသျပလိုုက္ၿပီ” လို႕ ေကာ္မတီအဖြဲ႔၀င္တဦးျဖစ္တဲ့ ကိုုေဇာ္သက္ေထြးက ေျပာပါတယ္။
ေကာ္မတီဟာ မီဒီယာလြတ္လပ္ခြင့္ကို အေလးထားတဲ့ သတင္းစာသမားေတြအတြက္ “ဘံုုရပ္တည္ခ်က္တခုု” အျဖစ္ ရိွသြားမယ္လို႕ ကိုုသာလြန္ေဇာင္းထက္ကလည္း ေျပာပါတယ္။
ေကာ္မတီရဲ့ ေၾကညာခ်က္ကို သမၼတရံုုး၊ လႊတ္ေတာ္နဲ႕ ျပန္ၾကားေရး၀န္ႀကီးဌာနေတြဆီ ေရွ႔အပတ္မွာ ေပးပိုု႔သြားမယ္လို႕လည္း ဆိုပါတယ္။
“က်ေနာ္တိုု႔ ေတာင္းဆိုုခ်က္ေတြကိုု ဂရုုမစိုုက္ဘူးဆိုုရင္ ေရွ႕ဆက္ လုုပ္ေဆာင္သြားမယ္႕အစီအစဥ္ေတြ ရွိပါတယ္။ အခုုခ်ိန္မွာေတာ့ အဲဒီအစီအစဥ္ေတြကိုု က်ေနာ္တိုု႔ ထုုတ္မေျပာပါရေစနဲ႕” လို႕ ေကာ္မတီအဖြဲ႔၀င္တဦးကလည္း ေျပာပါတယ္။
ေကာ္မတီက ဆံုုးျဖတ္သလိုု လိုုက္လုပ္ဖို႕ တျခားသတင္းေထာက္မ်ားနည္းတူ အဆင္သင့္ပဲလို႕ ကိုုသူရမ်ဳိးက ဆိုုပါတယ္။ “က်ေနာ္တိုု႔အခြင့္အေရးေတြကိုု က်ေနာ္တိုု႔ကာကြယ္ရမယ္။ လြတ္လပ္စြာ ထုုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုုခြင့္ဆိုုတာ က်ေနာ္တိုု႔အတြက္ပဲ မဟုုတ္ပါဘူး။ အားလံုုးအတြက္ပါ” လို႕ သူက ျဖည့္ေျပာသြားပါတယ္။
Media Backlash to Censorship Begins ကို ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ဘာသာျပန္ဆိုသည္။