- *မ်က္ရည္ယုိဗုံး၊ မီးေလာင္ဒဏ္ရာမ်ား၊ ေဆးပညာအျမင္ႏွင့္ အကုသုိလ္ ဖန္တီးမွဳ*(၂)

- *မ်က္ရည္ယုိဗုံး၊ မီးေလာင္ဒဏ္ရာမ်ား၊ ေဆးပညာအျမင္ႏွင့္ အကုသုိလ္ ဖန္တီးမွဳ*(၂)
-ေဒါက္တာ ဇီ၀က (ကေမၻာဇ)--၁၁-၁၂ -၂၀၁၁


နပန္းဗုံး ( Naplam Bomb)
ဗီယက္နမ္ စစ္ပြဲတုံးက အေမရိကန္ စစ္တပ္ေတြ သုံးခဲ့တဲ့ ထင္ရွားေသာ မီးေလာင္ဗုံး ( Incendiary Grenade/ Smoke Bomb ) အမ်ိဳးအစား ျဖစ္ျပီး ဗီယက္နမ္စစ္ပြဲကာလအတြင္း ကမၻာေက်ာ္ ဓါတ္ပုံဆရာ တဦးရဲ႔ ပူလစ္ဇာ ဆုရ ဓါတ္ပုံေၾကာင့္ ပုိမုိ ထင္ရွား လူသိမ်ား ကမၻာေက်ာ္သြားခဲ့ပါတယ္။
နပန္း ဗုံးေၾကာင့္ တကုိယ္လုံး မီး ျပင္းထန္စြာ ေလာင္ကၽြမ္းခဲ့ျပီး ကုိယ္လုံးတီးႏွင့္ လမ္းမေပၚသုိ႔ ငုိယုိ ထြက္ေျပးလာတဲ့ မိန္းခေလးငယ္ Kim Phuc ရဲ ့ဓါတ္ပုံပါပဲ။ သူ ့ခမ်ာစစ္ပြဲ ကာလမွာ ရခဲ့တဲ့ (နပန္းဗုံး )တကုိယ္လုံး ဒဏ္ရာေၾကာင့္အသက္မေသေပမယ့္ ခြဲစိတ္မွဳ (Plastic Surgery) (Burns Treatment) ကုိ အၾကိမ္ဖန္မ်ားစြာ ျပဳလုပ္ ကုသမွဳ ခံယူခဲ့ျပီး ခုဆုိရင္ သားသည္ မိခင္ ၊အိမ္ေထာင္သည္ တစ္ဦး ျဖစ္ေနပါျပီ။

ဗီယက္နမ္ စစ္ပြဲ မီးေလာင္ဗုံး ထိခဲ့သူ မိန္းခေလးငယ္ Kim Phuc
ဒီဇာတ္လမ္းကုိေရေရ လည္လည္ မသိတဲ့ ေဆာင္းပါးရွင္တစ္ဦးက ၀က္ဘ္ဆုိက္(Website) တစ္ခုမွာ ဗီယက္နမ္က (နပန္း) Naplam ဆုိတဲ့ (ဗီယက္နမ္မေလး) လုိ႔ ရမ္းသမ္း ေရးသားျပီး ေဖာ္ျပထားထားတာ ဖတ္လုိက္ရပါတယ္။
အမွန္တကယ္မွာက နပန္းဗုံး ( Naplam Bomb) ဆုိတာ Na= Napthenic Acid; Plam= Palmtic Acid; ပါ၀င္တဲ့ ပစၥည္း ႏွစ္မ်ိဳး အတုိေကာက္ေတြနဲ႔ ေပးထားတဲ့ နာမည္ပါ။
ေပၚလီစတုိင္းရင္း (Polystyrene) နဲ ့ဘင္ဇင္း(Benzene) ပါ၀င္တဲံ ဓါတ္ဆီ အျပစ္တမ်ိဳး (Jellied Gasoline) (21% Benze+ 33% Gasoline + 46% Polystyrene) ျဖစ္ပါတယ္။

Palmitic Aicd ဆုိတာ အုန္းဆီ (Coconut Oil ) မွာ ပါ၀င္တဲ့ Fatty Acid ဆီမ်ိဳး ျဖစ္ျပီး ဓ့တု ေဆးရည္ကုိ ျဖစ္ခဲေစပါတယ္။ မူလ ပထမ နကန္းဗုံး ေဖာ္ျမဴလာဟာ မီးေတာက္ဖုိ႔ နဲနဲ ခက္ခဲတာမုိ႔ ထပ္မံတီထြင္တဲ့ နပန္းဗုံး -ဘီ (Napalm-B) မွာ မီးအလြယ္တကူ ေတာက္ေစတဲ့ (Thermite, White Phosphorous) တုိ ့ကုိ Pyrotecnic Initiator အျဖစ္ (မီးေလာင္မွဳ အစပ်ိဳး) အျဖစ္ ျဖည့္စြက္ ၾကပါတယ္။ စေပၚ ခါစတုန္းက Latex ရာဘာတမ်ိဳး ထည့္သြင္းခဲ့ေပမယ့္ ေနာက္ပုိင္းမွာ ရာဘာ (Rubber) ရွားပါးမွဳေၾကာင့္ အစားထုိးပစၥည္းေတြ ထည့္သြင္းျပဳလုပ္ခဲ့ၾကပါတယ္။
နပန္းဗုံးဘယ္ေလာက္ျပင္းထန္သလဲ ဆုိရင္ အပူခ်ိန္ ၅၀၀- ဒီဂရီ (စင္တီဂရိတ္) ဆဲစီးယပ္(Celsius) =1500 F(ဖာရင္ဟုိက္) ကေန ၁၂၀၀ စင္တီဂရိတ္= ၂၂၀၀ ဒီဂရီ ဖာရင္ဟုိက္ အထိ အပူရွိန္နဲ႔ ေလာင္က်ြမ္းတာ ျဖစ္လုိ႔ အလြန္ ျပင္းထန္တဲ့ မီးေလာင္ ဒဏ္ရာေတြကုိ ျဖစေ္စပါတယ္။


နပန္းမီးေလာင္ဗုံး ေလာင္ကၽြမ္းျပီး ရင္ အႏၱရာယ္ ရွိ ကာဗြန္မုိေနာက္ဆုိဒ္ (CO)နဲ ့၊ ကာဗြန္ဒုိင္ေအာက္ဆုိက္ (Co2) တုိ႔ ထြက္ေပၚျပီး (၁၁၀ )ကီလုိမီတာ /နာရီ ရွိတဲ့ ေလျပင္းတစ္ခု တုိက္ခတ္ ျဖစ္ေပၚေစႏုိင္တာမုိ႔ မီးေလာင္ကၽြမ္းမွဳကုိ ပုိမုိ အားျဖည့္ ေလာင္ကၽြမ္းေသႏုိင္ပါတယ္။
မွတ္ခ်က္။--။ ေရဆူအမွတ္ ၁၀၀ ဒီဂရီ စင္တီ ဂရိတ္ (ဆဲလ္စီယပ္စ္) မီးထြက္ေသနတ္ (Fire/ Flame Thorower) ေတြမွာ နပန္း ေလာက္မီးဗုံး ပါေလ့ရွိပါတယ္။
မ်က္ရည္ယုိဗုံး (သာမန္)နဲ ့ အထူးမ်က္ရည္ယုိဗုံး ၊မီးခုိးဗုံး၊ မီးေလာင္ဗုံး ေတြ အေၾကာင္း ေဖာ္ျပျပီးတဲ့ ေနာက္၊ မီးေလာင္ ဒါဏ္ရာ (Burns Injury Wound) ေတြ အေၾကာင္း အနည္းငယ္ ဆက္ျပီး ရွင္းျပပါရေစ။
အပုိင္း (၂)

မီးေလာင္ဒါဏ္ရာမ်ား (Burns, Injury, Wounds)
(Burns and Scalds ) လုိ ့ ခြဲစိတ္ကု ပညာ(ေဆးသိပၸံ) မွာဆုိတဲ့ ဒါဏ္ရာေတြဟာ အပူေၾကာင့္ အဓိက ျဖစ္ေပၚတဲ့ အေရျပား ေလာင္ကၽြမ္းမွဳမ်ိဳး ျဖစ္ပါတယ္။ Hot Injury ေတြ ျဖစ္ျပီး ေအးလြန္းရင္ (ေရခဲ အမွတ္ေအာက္) လဲ ( Clod Injury ) ဥပမာ -ႏွင္းကုိက္နာ (Frost Bite) အျဖစ္ ခႏၵာကုိယ္အေရျပား ၊ေျခဖ်ား၊ လက္ဖ်ားေတြ ေသြးမေလွ်ာက္တာ၊ ဆဲလ္ကလပ္စည္း အတြင္းရွိ အရည္မ်ားေအးခဲ ( Ice Crystal) တာေၾကာင့္ ပ်က္စီး ဒါဏ္ရာ ရတတ္ပါေသးတယ္။ မွတ္ခ်က္။)
မီးေတာက္ (Flame) ဓါတုပစၥည္း (Chemicals ) (အက္ဆစ္၊အယ္လ္ကာလီ)မ်ား လွ်ပ္စစ္ဓါတ္ (ဗုိ ့အားျပင္း) အႏုျမဴ ေရာင္ျခည္ အမ်ိဳးမ်ိဳး (Nuclear Waves) ၊အရည္ေပ်ာ္ေသာ သတၱဳမ်ား၊ အပူခ်ိန္ ျမွင့္ေပးေသာ အရည္(ဆီပူ၊ ေရေႏြးပူ) စတာေတြေၾကာင့္ မီးနဲ႔ အပူေလာင္ဒါဏ္ရာ မ်ား ရႏုိင္ပါတယ္။
(Burns ) ဆုိတာက (Naked Flame- အပူရ၊ွိန္ျပင္း မီးေတာက္)၊ မီးလွ်ံ၊ဓါတုပစၥည္း အမ်ိဳးမ်ိဳး ၊ ဗုိ ့အားျမွင့္ လွ်ပ္စစ္ တုိ ့ေၾကာင့္ ျဖစ္တဲ့ ဒါဏ္ရာေတြ ျဖစ္ျပီး (Scalds) ဆုိတာက်ေတာ့ အပူရွိန္ ျမင့္မားတဲ့ အရည္ (ဥပမာ- ဆီပူ-ေရပူ )၊ သတၱဳ၊ အရည္ေပ်ာ္ အပူ၊ အက္ဆစ္ရည္ တုိႊ ထိေတြ ့တာေၾကာင့္ ရတဲ့ ဒါဏ္ရာေတြပါ။
ခြဲစိတ္ကုပညာ (Surgery) မွာ အပူေလာင္ဒါဏ္ရာေတြကုိ ၊ဒါဏ္ရာအလုိက္ ခြဲျခား သတ္မွတ္ရာမွာ ၊မီးေလာင္တဲ့ ဒီဂရီ အလုိက္ (First, Second; Third) ဒီဂရီ စသည္ ။ ဧရိယာေလာင္ကၽြမ္းမွဳ အနည္းအမ်ား( Body Surface Area Percentage ) ရာခုိင္ႏွဳံ း (Rule of Extentnines ) အရ သတ္မွတ္။ အတိမ္အနက္ (Depth)၊ အေပၚယံ အေရျပား (Superficial)၊ အေရျပား အေပၚပုိင္း (Epidermis) ၊ အေရျပားေအာက္ပုိင္း၊ အနက္ပုိင္း (Dermis) မွ သည္ ၾကြက္သား ၊အရုိးအထိအနက္ ( Partial Thickness- Full Thickness Skin Burns) ဆုိျပီး ခြဲျခား သတ္မွတ္ ထားရွိပါတယ္။

အေရျပားေလာင္ကၽြမ္းရာမွာ ေခါင္းပုိင္းေတြမွာ ေလာင္ကၽြမ္းတာဟာ ေျခလက္၊ ကုိယ္ေတြ ထက္ပုိျပီး စုိးရမ္ရပါတယ္။ ေလာင္ကၽြမ္းတဲ့ ဧရိယာ မ်ား-မမ်ား (Extent) ရာခုိင္ႏွဳန္း ျမင့္ရင္ ၊ဒါမွ မဟုတ္ နက္ရွိဳင္းစြာ ေလာက္ကၽြမ္းခဲ့ရင္ ေရ၊ ဆားဓါတ္၊ ပလာစမာ( Plasma) ေသြးထဲက ပစၥည္း ဆုံးရွဳံးမွဳ မ်ားရင္ ျပင္းထန္ရင္ အသက္ဆုံးရွဳံး ႏုိင္ပါတယ္။
မ်က္ႏွာ၊ ရုပ္ဆင္းအဂၤါပ်က္၊ မ်က္ေစ့ ကြယ္ႏုိင္သလုိ ေျခလက္ အဆစ္တြမွ ေလာင္ကၽြမ္းမွဳ မ်ားျပီး ၊အခ်ိန္မီ အထူးဂရုျပဳ မကုသရင္ ေနာင္အခါအမာရြတ္၊ ( Contracted Scar) ေၾကာင့္ ေျခလက္၊ အဆစ္ေတြ ပူးကပ္ လွဳပ္ရွား မရ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ သာမန္ မ်က္ရည္ယုိဗုံး ဒါဏ္ေၾကာင့္ အေရျပား ယားယံ ပူစပ္ ပူေလာင္ ျဖစ္တတ္ေပမယ့္ ဓါတု ပစဏည္းေတြနဲ႔ တုိက္ရုိက္ထိရင္ အေပၚယံ အေရျပား ပြန္းပဲ့ ႏုိင္ပါတယ္။
မီးခုိးဗုံး၊ အထူးမ်က္ရည္ယုိဗုံး ေတြေၾကာင့္ မီးေလာင္ဒါဏ္ရာ ပုိျပင္းထန္ႏုိင္ေစျပီး မီးစုန္းျဖဴ နပန္းဗုံး၊ ေလာက္မီး ဗုံးေတြေၾကာင့္ ဆုိး၀ါးျပင္းထန္တဲ့ မီး အပူေလာင္ဒါဏ္ရာ ေတြ ျဖစေစႏုိင္ပါတယ္။ ကုသဖုိ႔ ခက္တဲ့ ဒါဏ္ရာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒါဏ္ရာေတြ ကုသရာမွာ အခ်ိန္မွီ စနစ္တက် ၊ထိထိေရာက္ေရာက္ ကုသေပးဖုိ႔လဲ လုိအပ္ပါတယ္။ မီးေလာင္ ဒါဏ္ရာျပင္းထန္ရင္ ခြဲစိတ္ကုသမွဳ ပညာမွာ (ပထမ)နာရီဟာသိပ္အေရးၾကိးပါတယ္။ ေသေရး ရွင္ေရး ဆုံးျဖတ္တာမုိ႔ (Golden Hour ) ေရႊပမာ တန္ဖုိးရွိအခ်ိန္ လုိ႔ ေခၚဆုိေလ့ ရွိပါတယ္။
ေရ၊ ဓါတ္ဆား ၊ ပလာစမာေတြ ဆုံးရွဳံးမွဳကုိ အခ်ိန္မီ ျဖည့္တင္းေပးရသလုိ မီးေလာင္ဒါဏ္ရာေတြကုိလည္း မီးေလာင္ဒါဏ္ရာ ရေစတဲ့ ပစၥည္းအလုိက္ ေဆးေၾကာ သန္ ့စင္မွဳ ျပဳျပီး စနစ္တက် ကုသေပးရပါတယ္။ေရာဂါ ပုိး၀င္ကူးစက္မွဳ (Infection) မရွိေအာင္လုိ႔ ၊လုိအပ္တဲ့ ပဋိဇီ၀ေဆးမ်ား ( Antibiotics ) အျပင္ နာက်င္ကုိင္ခံ သက္သာေပ်ာက္ေဆး၊ ေမးခုိင္ကာကြယ္ေဆး စတာေတြ ျပည့္စုံေအာင္ ေပးဖုိ႔ လုိပါတယ္။

မီးေလာင္ဒါဏ္ရာဟာ အေပၚယံေၾကာ (Superficial) မဟုတ္ပဲ Full Thickness ( 3 rd OR 4 th- Degree) ျပင္းထန္ နက္ရွိဳင္းခဲ့ရင္ မီးေလာင္ဒါဏ္ရာ အထူးကုဌာန (Burn *Care Unit/ Plastic surgery Department ) ေတြမွာ အထူးေလ့်က်င့္ ထားျပီး အေတြ ့အၾကဳံ ရွိတဲ့ ခြဲ စိတ္ဆရာ၀န္ (Plastic Surgeon) ေတြရဲ ့ကုသမွဳကုိ ခံယူဖုိ႔ လုိအပ္ပါတယ္။ အေ၇ျပား ဆုံးရွဳံးမွဳ ရွိခဲ့ရင္ (Skin Graft) အေရျပား အစားထုိး ကုသမွဳေတြ လုပ္ဖုိ႔ လုိအပ္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။
မီးေလာင္ ဒါဏ္ရာေတြကုိေဆးေၾကာရာမွာ သာမန္အားျဖင့္ ေနာ္မယ္ေစလုိင္း (Normal Saline- N/S) ကုိ သုံးေပမယ့္ အထူးဒါဏ္ရာ၊ (ဥပမာ- မ်က္ရည္ယုိဗုံး၊ မီးေလာင္ဗုံးေတြ မွာ အက္ဆစ္တုိ႔- ေဖာ့စ္ဖရပ္တုိ႔ ပါခဲ့ရင္ သက္ဆုိင္ရာ သင့္ေလွ်ာ္တဲ့ ေဆးေၾကာရပါမယ္။ (ဥပမာ- အယ္လ္ကာလီဓါတ္ ပါ၀င္တဲ့ ေရနဲ႔ ၅% ဆုိဒီယမ္ ဘုိင္ဆာလ္ဖုိက္ေဆးရည္ေတြ သုံး၊ မီးေလာင္ ဒါဏ္ရာေတြကုိ ေဆးေၾကာျပိး ရင္ ေရွးတုံးက ခရမ္းေရာင္လူးေဆး (Gentian Violfet) ကုိ အေပၚယံမီးေလာင္ နာေတြမွာသုံးျပီး၊ Silver Nitrate အျဖဴေရာင္ လိမ္းေဆးကုိ သုံးခဲ့ၾကေပမယ့္ ၊ ခုေနာက္ပုိင္းမွာ အမ်ားဆုံး သုံးေလ့ရွိတာက Silver Sulpha Diazine ( Silvadene) , Mafenide Acetate ( Sulphamylon), (Poly Mixin-B Sulfate) Acticoat ေတြကုုိ ပထမပုိင္း (၃) ရက္ေလာက္မွာ သုံးေလ့ ရွိၾကပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ေမးခုိင္ေရာဂါ ကာကြယ္ေဆး ထုိးထားတာ (၅) ႏွစ္ေက်ာ္ရင္ ထပ္ထုိးဖုိ႔ လုိပါတယ္။


ခရမ္းျပာ လူးေဆး မရွိလုိ႔ ရရာ မွင္ျပာ လိမ္းတာဟာ လြဲမွားတဲ့ ကုသမွဳ ျဖစ္ျပီး ဒါဏ္ရာကုိ ပုိဆုိးေစပါတယ္။ မီးေလာင္ အပူ ဒါဏ္ရာေတြဟာ ေလာင္ကၽြမ္းတဲ့ ေနရာ အတုိင္းအတာ က်ယ္ျပန္ ့မယ္ဆုိရင္ ၊ တကယ္လုိ႔ အေရျပားလႊာ အနက္ပုိင္း ( Dermis) အထိ၊ အေရျပား အထူတစ္ခုလုံး ( Full Thickness ) ျဖစ္မယ္ဆုိရင္ အေရျပား ပ်က္စီး ဆုံးရွဳံးမွဳ မ်ားတာေၾကာင့္ ဒီဒါဏ္ရာေတြဟာကုရာမွာ ခက္ခဲ ၾကာျမင့္ပါတယ္။ သာမန္အေပၚယံ အေရုကား ပြန္းပဲ ့ေလာင္တာနဲ႔ အတူပဲ၊ အေရျပားေအာက္က တြယ္ဆက္ တစ္သ်ွဴး ေတြ၊ ေသြးေၾကာ၊ အာရုံေၾကာ၊ ဆံပင္အိတ္(Hair Follicle) ၊ ေခၽြးအဆီဂလင္း (Sweat and Sebaseous Gland) ေတြပါ ပ်က္စီးတဲ့ အတြက္ ဒါဏ္ရာကုိကုသရာမွာ အထူးေကာင္းမြန္တဲ့ ေဆးပတ္တီး (ဥပမာ- ဆုိဖရာက်ဴ (Sofratulle ) ၊ ဆုိဖရာမုိင္ဆင္၊ ပဋိဇီ၀ေဆး၊( Antibiotic) ပါ၀င္တဲ့ ေဆးပတၱီး ေတြကုိ သုံးရပါတယ္။ သာမန္ေဆးပတၱီး (Gauze) နဲ႔ အနာေပၚ အုပ္ျခင္း (Dressing) ထက္ ပုိေကာင္းမြန္ အက်ိဳး သက္ေရာက္မွဳေကာင္းျပီး အနာက်က္ ျမန္ပါတယ္။ ေသြးျပည္ သငံရည္ ၊ အရည္တရႊဲရႊဲ နဲ႔ အနာက်က္ေႏွးေစတဲ့ သာမန္ေဆးပတၱီး စ(Gauze) နဲ႔ မတူပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ ေစ်းၾကိးတာေၾကာင့္ ဂြမ္းပတၱီးေတာင္ အႏုိင္ႏုိင္ ျဖစ္ေနတဲ့ ျပည္သူ ့ေဆးရုံမွာ လူနာရွင္က ေဆး၊ပတၱီး၊ ဂြမ္းလိပ္ ကအစ ၀ယ္ေပးေနရတဲ့ (စရိတ္ အကုန္ေပး- က်န္းမာေရး) စနစ္ ရွိေနရာေတြမွာေတာ့ "ၾကားဖူးတယ္၊ သုံးဖူးတယ္ " ဒါေပမယ့္ "ဒီေဆးရုံမွာ မရွိဘူး " အေျခအေနေတြ ေတြ ့ၾကဳံရမွာပါ။


ေဒါက္တာ ဇီ၀က (ကေမၻာဇ)

ရည္ညႊန္း ကုိးကား

၁။ Wikipedia
၂။ သတင္းမီဒီယာ ရုပ္သံလႊင့္ ဌာန အမ်ိဳးမ်ိဳး
၃။ Internet - Website မ်ား
၄။ ေဆးသိပၸံ ခြဲစိတ္ကုပညာ စာအုပ္စာတမ္းမ်ား
။။။။။။။။။။။။။။။။။။။။။။။။။။။
ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါဦးမည္။
( တာ၀န္ခံ အယ္ဒီတာ ။ဟစ္တုိင္)