ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္ ႏွင့္ မဟာဗ်ဴဟာေရးရာ (အပိုင္း- ၇)

ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္ ႏွင့္ မဟာဗ်ဴဟာေရးရာ (အပိုင္း- ၇)

by moethiha aung

15 October 2012

သြယ္၀ိုက္ပါ၀င္ပတ္သက္ေသာ ႏိုင္ငံမ်ား၏ မဟာဗ်ဴဟာ တုန္႕ျပန္ခ်က္မ်ား

ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္ ေရပိုင္နက္အျငင္းပြားမွဳမွာ တိုက္ရိုက္ပါ၀င္ပတ္သက္ျခင္း မရွိေပမယ့္ ေတာင္တရုတ္ ပင္လယ္မွာ အက်ိဳးစီးပြားရွိေနတဲ့ အျခားႏိုင္ငံမ်ားကလဲ သြယ္၀ိုက္ပါ၀င္ပတ္သက္လာျပီး၊ မဟာဗ်ဴဟာအရ တုန္႕ျပန္ခ်က္ေတြ ရွိပါတယ္။ ထင္ရွားတဲ့ ႏိုင္ငံကေတာ့ အေမရိကန္ႏိုင္ငံျဖစ္ပါတယ္။

(၁) အေမရိကန္ႏိုင္ငံ၏ မဟာဗ်ဴဟာတုန္႕ျပန္ခ်က္မ်ား

ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္ရဲ႕ geostrategic significance ဟာ အေမရိကန္ႏိုင္ငံအတြက္ ထည့္သြင္းမစဥ္းစားပဲ ေနလို႕ မရႏိုင္တဲ့ အေရးျဖစ္ပါတယ္။ တရုတ္လူမ်ိဳး (၁.၅) ဘီလီလ်ံ၊ အေရွ႕ေတာင္အာရွက လူမ်ိဳး သန္းေျခာက္ရာနဲ႕ အိႏၵိယလူမ်ိဳး (၁.၃) ဘီလီလ်ံ စတဲ့ သန္းေပါင္းမ်ားစြာေသာ လူေတြ က်င္လည္က်က္စားေနတဲ့ ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္ဟာ ၂၁ရာစုကမၻာ့စီးပြားေရးအေဆာက္အအံုရဲ႕ demographic hub ျဖစ္ပါတယ္။ တရုတ္ရဲ႕ တြက္ခ်က္မွဳေတြ မွန္ကန္ခဲ့မယ္ဆိုရင္ ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္ကေန ေရနံပမာဏ 130 billion barrels ထက္ပိုျပီး ထုတ္ယူႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္ကို “the second Persian Gulf.” အေနနဲ႕ တင္စားေျပာဆိုထားၾကပါတယ္။ ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္ကိုသာ တရုတ္က ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္ခဲ့မယ္ဆိုရင္ မလကၠာေရလက္ၾကား၊ Sunda ေရလက္ၾကားနဲ႕ Lombok ေရလက္ၾကားေတြနဲ႕ပတ္သက္တဲ့ မဟာဗ်ဴဟာ အားနည္းခ်က္ေတြကို ေက်ာ္လႊားႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ တရုတ္ႏိုင္ငံဘက္က ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ မဟာဗ်ဴဟာ အားနည္းခ်က္ေတြကို ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္ကို ထိန္းခ်ဳပ္ျပီး ေက်ာ္လႊားႏိုင္တယ္ဆိုေပမယ့္ အေမရိကန္ႏိုင္ငံ ဘက္က ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္ကို တရုတ္က ထိန္းခ်ဳပ္လိုက္တဲ့အခါ ပင္လယ္ေရေၾကာင္း ဆိုင္ရာ freedom of navigation ကို ထိခိုက္ေတာ့မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါကို ထိခိုက္လာတာနဲ႕ အေမရိကန္ရဲ႕ preeminence ကို (အထူးသျဖင့္ naval primacy) ကို ဆက္လက္ထိခိုက္ေတာ့မွာ ျဖစ္ပါတယ္။

တကယ္ေတာ့ ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္အေရးမွာ အေမရိကန္ကပဲျဖစ္ျဖစ္၊ တရုတ္ကပဲျဖစ္ျဖစ္ လႊမ္းမိုးခ်ဳပ္ကိုင္ လိုက္လို႕ ဘယ္အာရွႏိုင္ငံအတြက္မွ အက်ိဳးေက်းဇူးျဖစ္ထြန္းမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ ေတာင္တရုတ္ ပင္လယ္မွာ တရုတ္ရဲ႕ ထိန္းခ်ဳပ္မွဳကို ခ်ိန္ခြင္လွ်ာညွိႏိုင္ဖို႕ status quo အတြက္ အေမရိကန္ရဲ႕ ပါ၀င္ပတ္သက္မွဳလိုအပ္တယ္လို႕လဲ အာရွႏိုင္ငံမ်ားရဲ႕ မဟာဗ်ဴဟာပညာရွင္မ်ားက ယူဆထားၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လဲ (၂၀၁၁) ခုႏွစ္၊ ႏို၀င္ဘာလမွာ အေမရိကန္သမၼတ အိုဘားမားရဲ႕ ေဒသတြင္းခရီးစဥ္အတြင္း ႏိုင္ငံအားလံုးဟာ တူညီတဲ့ set of rules ေတြနဲ႕ ကစားေနၾကတာပါလို႕ ဆိုသြားခဲ့ဖူးတာ ျဖစ္ပါတယ္။

အေမရိကန္ႏိုင္ငံနဲ႕ တရုတ္ႏိုင္ငံတို႕အတြက္ ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္ဟာ ကမၻာ့ပါ၀ါဂိမ္းျပိဳင္ပြဲက်င္းပရာ ကြင္းျပင္ျဖစ္လာႏိုင္တယ္လို႕လဲ အခ်ိဳ႕မဟာဗ်ဴဟာပညာရွင္မ်ားက သံုးသပ္ထားၾကပါတယ္။ တရုတ္ရဲ႕ ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္ထိန္းခ်ဳပ္မွဳဟာ အေရွ႕အာရွမွာ တည္ေဆာက္ျပီးသားျဖစ္ေနတဲ့ အေမရိကန္ရဲ႕ superpower status ကို မလြဲမေသြ စိန္ေခၚမွဳ ျဖစ္လာႏိုင္ေစလို႕ပါပဲ။ တရုတ္နဲ႕ အိႏၵိယတို႕အၾကားက ေဒသတြင္းအားျပိဳင္မွဳရဲ႕ အခ်က္အခ်ာေဒသဟာ ဘဂၤလားပင္လယ္ေအာ္နဲ႕ မလကၠာေရလက္ၾကားျဖစ္ျပီး၊ တရုတ္နဲ႕ အေမရိကန္တို႕ရဲ႕ အားျပိဳင္မွဳကေတာ့ ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္ကို ဗဟိုျပဳပါတယ္။

အာရွတိုက္ကို မဟာဗ်ဴဟာအရ ဗဟိုျပဳရန္ လိုအပ္ခ်က္ကို အေမရိကန္မဟာဗ်ဴဟာပညာရွင္မ်ားက ေဆြးေႏြးေနခဲ့ၾကတာ (၂၀၀၁) ခုႏွစ္ Quadrennial Defense Review မွာကတည္းက ျဖစ္တဲ့အတြက္ ဆယ္စုႏွစ္တခုေက်ာ္ရွိခဲ့ပါျပီ။ အိုဘားမားအုပ္ခ်ဳပ္ေရးကာလမွာ bipartisan U.S. National security policy ကို တိုးျမွင့္ဖို႕ ၾကိဳးစားလာခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ၀ါရွင္တန္မဟာဗ်ဴဟာအသိုင္းအ၀ိုင္းက ဒီလို pivot ကို တရုတ္က အားေပးလက္ခံမွာ မဟုတ္ေၾကာင္း ယူဆထားၾကပါတယ္။

သို႕ေပမယ့္ ခ်မွတ္ထားဆဲ မဟာဗ်ဴဟာေတြအရဆိုရင္ အေမရိကန္အေနနဲ႕က ပင္လယ္ေရေၾကာင္းနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္မွဳေတြထက္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မွဳေတြကို ပိုျပီး လိုလားဟန္ရွိေနပါတယ္။ sea services ေတြျဖစ္တဲ့ အေမရိကန္ေရတပ္၊ မရင္းတပ္နဲ႕ ကမ္းရိုးတန္းေစာင့္တပ္ေတြဟာ ေရတပ္ အသံုးစရိတ္ၾကီးမားမွဳရဲ႕ အက်ိဳးဆက္ေတြကို သတိျပဳမိေနၾကျပီး၊ အခ်ိဳ႕ sea lanes of blights ကိစၥရပ္ေတြျဖစ္တဲ့ အၾကမ္းဖက္မွဳ၊ ပင္လယ္ဓားျပနဲ႕ မူးယစ္ေဆးကုန္ကူးမွဳ၊ လူကုန္ကူးမွဳ၊ လက္နက္ကုန္ကူးမွဳစတာေတြကို တားဆီးႏွိမ္နင္းေရးေတြမွာ ေဒသတြင္း ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မွဳေတြကို ပိုျပီး လိုလားၾကပါတယ္။ U.S. Fleet ဟာ ကမၻာမွာ အင္အားအၾကီးဆံုးျဖစ္ေပမယ့္ “connective tissue of the international system,” သာျဖစ္သင့္ေၾကာင္း ယူဆမွွဳေတြ ေပၚထြက္လာျပီး၊ သမုဒၵရာႏွစ္ခုရဲ႕ ဆံုခ်က္ျဖစ္ေနတဲ့ ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္မွာ international maritime cooperation ျဖစ္တည္လာဖို႕သာ အေရးၾကီးေၾကာင္း ေရတပ္မဟာဗ်ဴဟာ ပညာရွင္မ်ားက တြက္ခ်က္ထားၾကပါတယ္။

အေမရိကန္ sea services ေတြက (၂၀၀၇) ခုႏွစ္မွာ ေရးဆြဲထားတဲ့ A Cooperative Strategy for 21st Century Seapower (CS-21) ဟာ ယေန႕လက္ရွိအေျခအေနအထိ အသက္၀င္ဆဲပဲ ရွိပါေသးတယ္။ ဒီမဟာဗ်ဴဟာအရ ပစိဖိတ္အေနာက္ပိုင္းနဲ႕ အိႏၵိယသမုဒၵရာ၊ ပါရွန္းပင္လယ္ေကြ႕ေဒသေတြဟာ အေမရိကန္ရဲ႕ maritime power အတြက္ အဓိကက်တဲ့ theaters ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ CS-21 မဟာဗ်ဴဟာမွာ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု အေနနဲ႕ like-minded nations ေတြနဲ႕ ပူးေပါင္းျပီး၊ ကမၻာ့ပူးေပါင္းဆက္ႏြယ္မွဳ စနစ္ ပိုမိုခိုင္မာေတာင့္တင္းလာေအာင္ ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္မယ္လို႕ ပါရွိပါတယ္။ 

(ပံု- ၁၀- အေမရိကန္ရဲ႕ CS 21 မဟာဗ်ဴဟာ မ်က္ႏွာဖံုးပံု)

အေမရိကန္ရဲ႕ ဒီမဟာဗ်ဴဟာရည္မွန္းခ်က္ကို တရုတ္ႏိုင္ငံက အျပင္းအထန္ ကန္႕ကြက္ထားပါတယ္။ ေဘဂ်င္းအေနနဲ႕ သူ႕အနီး၀န္းက်င္က ေရပိုင္နက္ေတြမွာ အေမရိကန္က ပါ၀င္ပတ္သက္ေနမွဳကို တရုတ္ႏိုင္ငံကို containment လုပ္ဖို႕ ၾကိဳတင္ျပင္ဆင္ေနတာလို႕ ယူဆပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လဲ အာရွႏိုင္ငံမ်ားနဲ႕ အေမရိကန္တို႕ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မယ့္ ေဒသတြင္း လံုျခံဳေရးဆိုင္ရာ မဟာမိတ္အဖြဲ႕တခု ေပၚထြန္းလာေရးကို တရုတ္ႏိုင္ငံက မလိုလားပါဘူး။ ေဒသတြင္းလံုျခံဳေရး၀န္းက်င္ (security environment) ရဲ႕ အေနအထား ေျပာင္းလဲသြားမွာကို တရုတ္က စိုးရိမ္ပူပန္ပါတယ္။

အေမရိကန္ရဲ႕ Maritime Strategy ဟာ navigational freedoms တခုတည္းေပၚမွာ မူတည္ထားတာ မဟုတ္ပါဘူး။ ယူေကႏိုင္ငံ၊ လန္ဒန္ဘုရင့္ေကာလိပ္က ပါေမာကၡ Geoffrey Till ဆိုခဲ့သလိုပဲ “Maritime” ဆိုတဲ့စကားလံုးဟာ “naval” ဆိုတဲ့ စကားလံုးထက္ ပိုျပီးက်ယ္ျပန္႕ပါတယ္။ စစ္ကာလမဟုတ္တဲ့အခ်ိန္မွာ Maritime Strategy ဆိုတာ “good-order-at-sea” missions ေတြ ေပါင္းစပ္ပါ၀င္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ Maritime Strategy ကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ေဆာင္ရာမွာ ေရတပ္သာမက non-military services ေတြျဖစ္တဲ့ ကမ္းရိုးတန္းေစာင့္တပ္၊ ေထာက္လွမ္းေရးေအဂ်င္စီမ်ား၊ ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ၾကီးဌာနမ်ား၊ အေကာက္ခြန္ဌာနမ်ား၊ နယ္စပ္လံုျခံဳေရးဌာနမ်ားကပါ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ေလ့ ရွိၾကပါတယ္။ အေမရိကန္ရဲ႕ CS-21 မဟာဗ်ဴဟာက ဒီသေဘာတရားအေပၚမွာ အေျချပဳထားပါတယ္။

အေမရိကန္ကာကြယ္ေရး၀န္ၾကီးဌာနနဲ႕ Homeland Security ဌာနတို႕ကလဲ National Strategy of Maritime Security (NSMS) ေရးဆြဲထုတ္ျပန္ျပီး maritime security ဆိုတာ ေရတပ္အင္အားတဲ့ ပိုျပီး က်ယ္ျပန္႕ေၾကာင္း ေဖာ္ျပထားၾကပါတယ္။ National Strategy of Maritime Security (NSMS) ထဲမွာ Narrow seas ဆိုတဲ့ က႑တခုပါ၀င္ပါတယ္။ အဓိကေဖာ္ျပထားခ်က္ကေတာ့ ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္နဲ႕ အိႏၵိယသမုဒၵရာအၾကားမွာ portal ျဖစ္ေနတဲ့ မလကၠာေရလက္ၾကားျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိုေရလက္ၾကားေတြကို အေရးေပၚအေျခအေနမွာ ပိတ္ဆို႕ဖို႕ လိုအပ္ေၾကာင္းထည့္သြင္းေဖာ္ျပထားပါတယ္။ သို႕ေပမယ့္လဲ ဒီမဟာဗ်ဴဟာမွာ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုအေနနဲ႕ အျခားႏိုင္ငံမ်ားရဲ႕ အစိုးရမ်ား၊ ေဒသဆိုင္ရာအဖြဲ႕အစည္းမ်ားနဲ႕ ပူးေပါင္းျပီး maritime security စြမ္းရည္မ်ား ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ဖို႕ ေဆာင္ရြက္ရန္ အခ်က္ကိုလဲ ထည့္သြင္းထားပါတယ္။ ဒါေတြကို ၾကည့္ျခင္းအားျဖင့္ လက္ရွိအေျခအေနအထိမွာ အေမရိကန္ရဲ႕ Maritime strategy ႏွစ္ရပ္စလံုးဟာ cooperation ကို ဦးတည္ျပီး၊ confrontation ကို ဦးတည္ျခင္း မရွိတာေၾကာင့္ ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္အေရးမွာ အေမရိကန္က စတင္ျပီး စစ္ေရးထိေတြ႕မွဳ လုပ္ေဆာင္လာဖြယ္မရွိႏိုင္ေၾကာင္း မဟာဗ်ဴဟာပညာရွင္မ်ားက သံုးသပ္ထားပါတယ္။

သို႕ေပမယ့္လဲ (၂၀၀၉) ခုႏွစ္မွာ တင္းမာမွဳေတြ ျပင္းထန္လာခ်ိန္ကစတင္ျပီး ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္အေရးမွာ အေမရိကန္က အဓိက အခန္းက႑ကေန ပါ၀င္ပတ္သက္လာေအာင္ အေရွ႕ေတာင္အာရွႏိုင္ငံမ်ားရဲ႕ ၾကိဳးပမ္းမွဳေတြ ေပၚထြက္လာပါတယ္။ ၀ါရွင္တန္နဲ႕ ဟႏိြဳင္းတို႕အၾကားက ဆက္ဆံေရးေႏြးေထြးလာမွဳ အေျခအေနေတြ၊ ၀ါရွင္တန္နဲ႕ မနီလာအၾကားက စစ္ေရးမဟာမိတ္အေျခအေနေတြကလဲ ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္ အေရးနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး အေမရိကန္ရဲ႕ အခန္းက႑ကို ျမင့္မားေနေစပါတယ္။ တိုက္ရိုက္ပါ၀င္ပတ္သက္မွဳမရွိတဲ့ စင္ကာပူႏိုင္ငံကလဲ ေဒသတြင္းမွာ အေမရိကန္ရဲ႕ အခန္းက႑ျမင့္မားေရးအတြက္ လူသိရွင္ၾကား လိုလားဟန္ျပထားပါတယ္။ ဒီလိုလုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြက သက္ဆိုင္ရာႏိုင္ငံေတြအတြက္ အက်ိဳးေက်းဇူးရွိေပမယ့္ အေမရိကန္နဲ႕ တရုတ္ႏိုင္ငံအၾကား ျပိဳင္ဆိုင္မွဳေတြ ၾကီးထြားလာေအာင္ တြန္းပို႕ေနသေယာင္ ျဖစ္လာပါတယ္။

(၂၀၁၁)ခုႏွစ္မွာ အာရွနဲ႕ပတ္သက္ျပီး အေမရိကန္ရဲ႕ strategic landscape ေျပာင္းလဲလာမွဳအေပၚမွာ မနီလာက ၀ါရွင္တန္နဲ႕ အေရွ႕ေတာင္အာရွႏိုင္ငံမ်ားအၾကား စစ္ေရးပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မွဳအထိ ျဖစ္လာေစရန္ ေမွ်ာ္မွန္း ထားျပီး၊ ဗီယက္နမ္က ေဒသတြင္းမွာ အေမရိကန္ရဲ႕ လႊမ္းမိုးမွဳ ပိုမိုၾကီးမားလာျပီး တရုတ္ကို counter-balance လုပ္ႏိုင္ဖို႕အထိ ေမွ်ာ္မွန္းလာၾကပါတယ္။ တခ်ိန္တည္းမွာပဲ အာဆီယံနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး တရုတ္ရဲ႕ သံသယျဖစ္မွဳေတြ ပိုမိုမ်ားျပားလာပါတယ္။ သို႕ေပမယ့္ အမွန္တကယ္သာ အေမရိကန္နဲ႕ တရုတ္တို႕အၾကား strategic rivalry ျဖစ္လာခဲ့ရင္ အေရွ႕ေတာင္အာရွႏိုင္ငံမ်ားအေနနဲ႕ အင္အားၾကီးႏွစ္ႏိုင္ငံအၾကားမွာ ဘယ္လိုက္ေရြးခ်ယ္ရမွဳကို ေရွာင္ရွားမရတဲ့ ျပႆနာျဖစ္ပြားလာမွာကို စိုးရိမ္ပူပန္တဲ့ ႏိုင္ငံေတြလဲ ရွိလာၾကပါတယ္။

(၂) အျခားႏိုင္ငံမ်ား၏ မဟာဗ်ဴဟာ တုန္႕ျပန္ခ်က္မ်ား

ဗီယက္နမ္နဲ႕ ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံမ်ားက ဂ်ပန္၊ ေတာင္ကိုးရီးယားနဲ႕ ၾသစေၾတးလ်ႏိုင္ငံမ်ားရဲ႕ ေထာက္ခံမွဳရေစရန္ ၾကိဳးပမ္းမွဳမ်ားလဲ ေပၚထြက္လာပါတယ္။ (၂၀၁၁) ခုႏွစ္၊ စက္တင္ဘာလေႏွာင္းပိုင္းမွာ ဖိလစ္ပိုင္သမၼတက ဂ်ပန္ႏိုင္ငံကို သြားေရာက္ျပီး၊ ဖိလစ္ပိုင္ကမ္းရိုးေစာင့္တပ္ကို ေလ့က်င့္သင္တန္းေပးေရးနဲ႕ လိုအပ္ေသာ စက္ကိရိယာမ်ားတပ္ဆင္ေရးတို႕အတြက္ ေထာက္ပံ့မွဳေတြ ရရွိခဲ့ပါတယ္။ ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္အေရးကို rules-based regime နဲ႕ ေျဖရွင္းဖို႕ လိုအပ္ေၾကာင္းနဲ႕UNCLOS ရဲ႕ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ားကို လိုက္နာသင့္ေၾကာင္း ႏွစ္ႏိုင္ငံသေဘာတူညီမွဳ ရရွိခဲ့ပါတယ္။

(၂၀၁၁) ခုႏွစ္၊ ႏို၀င္ဘာလ ေႏွာင္းပိုင္းမွာ ေတာင္ကိုးရီးယား သမၼတ Lee Myung-Bak ရဲ႕ မနီလာခရီးစဥ္မွာလဲ ဖိလစ္ပိုင္ စစ္တပ္ကို ေခတ္မွီတိုးတက္ေသာ တပ္အျဖစ္ အဆင့္ျမွင့္တင္ေရးအတြက္ လိုအပ္ေသာ ေထာက္ပံ့ကူညီမွဳေတြ ျပဳလုပ္ဖို႕ ဖိလစ္ပိုင္သမၼတက ေတာင္းဆိုခဲ့ပါတယ္။ (၂၀၁၂) ခုႏွစ္၊ ေမလမွာလဲ ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံရဲ႕ ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ၾကီးက ဖိလစ္ပိုင္စစ္တပ္ဟာ ၾသစေၾတးလ်ႏိုင္ငံရဲ႕ search-and-rescue vessels မ်ား ေထာက္ပံ့ေပးမွဳကို ေစာင့္ေမွ်ာ္ေနေၾကာင္း ထုတ္ေဖာ္ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

ဗီယက္နမ္ႏိုင္ငံကလဲ ပါ၀ါရွိတဲ့ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံတည္းနဲ႕ နီးစပ္မွဳ မျဖစ္သြားေစရန္ ခ်မွတ္ထားတဲ့ “three no’s” policy အရ အိႏၵိယနဲ႕ ရုရွားတို႕နဲ႕ ဆက္ဆံေရးအဆင္ေျပေစရန္ ၾကိဳးပမ္းမွဳေတြ ျပဳလုပ္လာပါတယ္။ (၂၀၁၁) ခုႏွစ္၊ စက္တင္ဘာလမွာ အျငင္းပြားေရပိုင္နက္ကို ေလ့လာရန္ အိႏိၵယႏိုင္ငံနဲ႕ သေဘာတူညီခ်က္ စာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ဆိုခဲ့ျပီး၊ ေအာက္တိုဘာလမွာ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံနဲ႕ defence cooperation initiative စတင္ခဲ့ပါတယ္။ ဟႏိြဳင္းက ရုရွားႏိုင္ငံကိုလဲ ေရနံနဲ႕ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႕ရွာေဖြေရးမွာပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ဖို႕ ဖိတ္ၾကားထားျပီး၊ ၾသစေၾတးလ်ႏိုင္ငံနဲ႕ ဆက္ဆံေရး တိုးတက္ေကာင္းမြန္လာေအာင္လဲ ၾကိဳးပမ္း ေဆာင္ရြက္ေနပါတယ္။

ဒါေတြကိုၾကည့္ျခင္းအားျဖင့္ ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္အေရးနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး သြယ္၀ိုက္ပါ၀င္ပတ္သက္လာတဲ့ ႏိုင္ငံအမ်ားအေနနဲ႕ တရုတ္ႏိုင္ငံနဲ႕ ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္မွဳ ျဖစ္ပြားျခင္းမရွိရေအာင္ တဘက္က ထိန္းရင္း၊ အျခားတဘက္ကလဲ အျငင္းပြားမွုထဲမွာ တိုက္ရိုက္ပါ၀င္ေနတဲ့ ႏိုင္ငံမ်ားနဲ႕ စစ္ေရး၊ သံတမန္ေရး ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္မွဳေတြကို အားျဖည့္လာေၾကာင္း သိသာထင္ရွားပါတယ္။ ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္မွာ စစ္ေရး ထိေတြ႕မွဳေတြ ျဖစ္ပြားလာမလား၊ ေရွာင္ရွားႏိုင္မလား၊ ဘယ္အခ်ိန္မွာ စစ္ေရးထိေတြ႕မွဳေတြ စတင္ လာမလဲဆိုတာကို ဘယ္သူမွ ေသခ်ာတပ္အပ္မေျပာႏိုင္ၾကေပမယ့္ စစ္ေရးထိေတြ႕မွဳေတြ ျဖစ္ပြားေစႏိုင္မယ့္ အလားအလာရွိေသာ triggers မ်ားကိုေတာ့ ပညာရွင္မ်ားက ေလ့လာေဖာ္ထုတ္ထားၾကပါတယ္။

(ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါမည္)                   ခင္မမမ်ိဳး (၁၄၊ ၁၀၊ ၂၀၁၂)